Endotelna disfunkcija i hipertenzija

Abstract

Hypertension is strongly connected with blood vessels structural and functional changes and endothelium as endocrine and functional organ has important role in blood pressure and haemodynamic regulation. Many vasoconstrictory and vasodilatatory molecules are synthesized, secreted or directed by endothelium, and their balance regulates both blood vessels function and blood pressure value. The central roles in this regulation have the most potent vasoconstrictory agents as like as endothelins and angiotensin II and potent vasodilatatory molecule nitric oxide. Endothelial damage, loose of functionality or even denudation, due to hypertension, lead to changes of vascular reactivity and structure. Free oxygen radicals have important role in hypertension-induced damage of endothelium. They are signal or modulator molecules in physiologic conditions, but very toxic in patho-physiology, at most in part by cell membrane structural damage. Endothelium is attractive target for investigation during the last decade, and many therapeutic strategies have developed to abolish disbalance of vasoconstricory and vasodilatatory endothelial mediators.

Hipertenzija je nerazdvojivo povezana sa funkcionalnim i strukturnim promenama na zidovima krvnih sudova, a endotel, kao endokrini organ i funkcionalna barijera ima važnu ulogu u regulaciji krvnog pritiska i hemodinamskih procesa. Endotel je mesto sinteze sekrecije i delovanja mnogobrojnih vazokonstriktornih i vazodilatatornih medijatora, čiji balans reguliše funkciju krvnih sudova i fiziološki nivo krvnog pritiska. Centralnu ulogu u ovoj regulaciji imaju najpotentniji vazokonstriktori endogenog porekla: endotelini i angiotenzin II, kao i moćni vazodilatatorni molekul azotni monoksid. U hipertenziji dolazi do oštećenja endotela, gubitka funkcije ili čak do njegove denudacije, što za posledicu ima promenu vaskularne reaktivnosti i strukturne promene na krvnim sudovima. Važnu ulogu u oštećenju endotela, uzrokovanom hipertenzijom, imaju slobodni kiseonični radikali, koji u fiziološkim uslovima imaju ulogu signalnih i modulatornih molekula, ali u promenjenim patofiziološkim procesima izazivaju toksične efekte, najvećim delom menjajući strukturu ćelijskih membrana. Poslednjih decenija endotel krvnih sudova predstavlja atraktivni model istraživanja, a mnoge terapijske strategije hipertenzije zasnivaju se na intervencijama koje anuliraju poremećen balans vazokonstriktornih i vazodilatatornih medijatora endotelnog porekla.